Νευροδιαβιβαστές

Ενότητα 5 – Συναισθήματα Από πού προέρχονται τα συναισθήματα; Ο συναισθηματικός εγκέφαλος Νευροδιαβιβαστές

Εκτός από τα κυκλώματα και τις δομές του συναισθηματικού εγκεφάλου γενικά, και του μεταιχμιακού συστήματος ειδικότερα, υπάρχει μια ειδική ομάδα ουσιών, γνωστές ως «νευροδιαβιβαστές», που συμβάλλει τα μέγιστα στη δημιουργία, επεξεργασία και μετάδοση των συναισθημάτων.

Δες το βίντεο. Τι είναι ένας νευροδιαβιβαστής; Πώς λειτουργεί; Ποιοι νευροδιαβιβαστές αναφέρθηκαν ως παραδείγματα και ποιες είναι μερικές από τις σημαντικότερες λειτουργίες τους;

Τι είναι ένας νευροδιαβιβαστής;

«Ο νευροδιαβιβαστής (Sembulingam et al, 2013, 787-791) είναι μια χημική ουσία που δρα ως μεσολαβητής για τη μετάδοση της νευρικής ώθησης από έναν νευρώνα σε άλλο νευρώνα μέσω μιας σύναψης. Παράγεται στο κυτταρικό σώμα του νευρώνα και μεταφέρεται μέσω του νευράξονα. Στο τερματικό του άξονα, ο νευροδιαβιβαστής αποθηκεύεται σε μικρά πακέτα που ονομάζονται κυστίδια. Υπό την επίδραση του ερεθίσματος, αυτά τα κυστίδια ανοίγουν και απελευθερώνουν τον νευροδιαβιβαστή στη συναπτική σχισμή. Συνδέεται με τους συγκεκριμένους υποδοχείς στην επιφάνεια του μετασυναπτικού κυττάρου και είναι υπεύθυνος για τις διάφορες παραγόμενες δράσεις. Εν ολίγοις, οι νευροδιαβιβαστές είναι ο τρόπος με τον οποίο τα νευρικά κύτταρα επικοινωνούν μεταξύ τους και με άλλα κύτταρα του σώματος. Οι νευροδιαβιβαστές χρησιμοποιούνται για τη μετάδοση πληροφοριών σχετικά με το περιβάλλον στον εγκέφαλο, για την ανάλυση των πληροφοριών και για να θέσουν σε κίνηση κατάλληλες σωματικές αποκρίσεις. (Clark, 2004, 137)» (Uppala et al. 2015, 6633)

Στο τέλος κάθε νευρώνα, υπάρχει ένα μικροσκοπικό κενό, που ονομάζεται σύναψη.
Ένας άξονας, που ονομάζεται επίσης νευρική ίνα, είναι τμήμα ενός νευρικού κυττάρου (νευρώνας) που μεταφέρει τα νευρικά ερεθίσματα μακριά από το κυτταρικό σώμα. Ένας νευρώνας έχει συνήθως έναν άξονα που τον συνδέει με άλλους νευρώνες ή με κύτταρα μυών ή αδένων. Μερικοί άξονες μπορεί να είναι αρκετά μεγάλοι, φτάνοντας, για παράδειγμα, από το νωτιαίο μυελό μέχρι το δάχτυλο του ποδιού.

Διαδικασία νευροδιαβίβασης

Σύμφωνα με τη λειτουργία τους, οι νευροδιαβιβαστές ταξινομούνται σε δύο τύπους: διεγερτικοί νευροδιαβιβαστές και ανασταλτικοί νευροδιαβιβαστές.

Οι διεγερτικοί νευροδιαβιβαστές είναι υπεύθυνοι για τη διεξαγωγή της ώθησης από τον προσυναπτικό νευρώνα στον μετασυναπτικό νευρώνα. Ο νευροδιαβιβαστής που απελευθερώνεται από το άκρο του προσυναπτικού άξονα προκαλεί κάποια αλλαγή στο δυναμικό ηρεμίας της μεμβράνης, δηλαδή ελαφρά αποπόλωση από το άνοιγμα των διαύλων νατρίου στη μετασυναπτική μεμβράνη και εισροή ιόντων νατρίου από το εξωκυτταρικό υγρό. Αυτή η ελαφρά αποπόλωση ονομάζεται διέγερση. (Uppala et al.2015, 6633).

Οι διεγερτικοί νευροδιαβιβαστές είναι υπεύθυνοι για την ενέργεια, την εγρήγορση, την κινητική κίνηση, την απόκριση πάληςή φυγής και τη σκέψη υψηλότερης τάξης, τα οποία επηρεάζουν τα συναισθήματά μας. Μερικοί κοινοί διεγερτικοί νευροδιαβιβαστές είναι η ακετυλοχολίνη, η νοραδρεναλίνη, το γλουταμινικό, το ασπαρτικό, η ισταμίνη και το μονοξείδιο του αζώτου.

Οι ανασταλτικοί νευροδιαβιβαστές καταστέλλουν την αγωγή της ώθησης από τον προσυναπτικό νευρώνα στον μετασυναπτικό νευρώνα. Ηρεμούν τον εγκέφαλο και βοηθούν στη δημιουργία ισορροπίας στη διάθεση. Με άλλα λόγια, μειώνοντας την πιθανότητα αποστολής διεγερτικού σήματος, αυτοί οι νευροδιαβιβαστές λειτουργούν ως διακόπτης απενεργοποίησης του νευρικού συστήματος του ανθρώπινου σώματος. Η ισορροπία μεταξύ διέγερσης και κατοίκησης είναι πολύ σημαντική καθώς ο υπερβολικός ενθουσιασμός μπορεί να οδηγήσει σε αϋπνία, ανησυχία και ευερεθιστότητα. Οι ανασταλτικοί νευροδιαβιβαστές συμβάλλουν στη μείωση της επιθετικότητας, ενθαρρύνουν την ηρεμία και προκαλούν ύπνο, ο οποίος με τη σειρά του επηρεάζει τα συναισθήματά μας. Μερικοί κοινοί ανασταλτικοί νευροδιαβιβαστές είναι η ντοπαμίνη, το γάμμα αμινοβουτυρικό οξύ (GABA), η γλυκίνη και η σεροτονίνη.

Εκτός από την παραπάνω ταξινόμηση, οι νευροδιαβιβαστές μπορούν επίσης να ταξινομηθούν με βάση τη χημική τους δομή:

Αμινοξέα – GABA, γλουταμινικό
Μονοαμίνες - σεροτονίνη, ισταμίνη
Κατεχολαμίνες (υποκατηγορία μονοαμινών) – ντοπαμίνη, νορεπινεφρίνη, επινεφρίνη
Πεπτίδια - ωκυτοκίνη, ενδορφίνες

Σχέδιο νευροδιαβίβασης

Αν θέλετε να διαβάσετε περισσότερα για τους νευροδιαβιβαστές:

Uppala, Α. et al. (2015). Επίδραση των Νευροδιαβιβαστών στην Υγεία μέσω των Συναισθημάτων. Int J Recent Sci Res. 6(10), σελ. 6632- 6636.
Hughes, J. et. al. (2004). Επιλεκτικές επιδράσεις της ταυτόχρονης μείωσης των μονοαμινών στη διάθεση και τη συναισθηματική ανταπόκριση. International Journal of Neuropsychopharmacology, 7(1), 9-17.

ΜΕΡΙΚΟΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ ΝΕΥΡΟΔΙΑΒΙΒΑΣΤΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥΣ

Η σεροτονίνη (5-HT), η ντοπαμίνη (DA), η νορεπινεφρίνη (επίσης γνωστή ως νοραδρεναλίνη) (NE) είναι οι τρεις κύριοι νευροδιαβιβαστές μονοαμινών.

Σεροτονίνη (5-HT)

Είναι μια ορμόνη και νευροδιαβιβαστής και συμμετέχει στη ρύθμιση :

διάθεσης,
καταστάσεις ύπνου / εγρήγορσης
όρεξης
«Πρόληψη κατάθλιψης και προώθηση κινήτρων» (McKenna & Lim, 2012).

Όταν τα επίπεδα αυτού του νευροδιαβιβαστή είναι χαμηλά, ένα άτομο αντιμετωπίζει προβλήματα με την προσοχή, γίνεται ανοργάνωτο και στερείται συγκέντρωσης. Κατά συνέπεια, όλα αυτά κάνουν ένα άτομο να βιώνει αρνητικές συναισθηματικές καταστάσεις.

Όταν τα επίπεδα αυτού του νευροδιαβιβαστή είναι υψηλά, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια απειλητική για τη ζωή διαταραχή γνωστή ως Σύνδρομο Σεροτονίνης (SS). Το SS προκαλεί κακοήθη υπερθερμία, υπερβολική αυτοπεποίθηση, επιθετικότητα και διέγερση.

Τα σεροτονινεργικά κυτταρικά σώματα προέρχονται γενικά από τον μεσεγκέφαλο και την άνω γέφυρα, με νευρώνες να προβάλλουν στον εγκεφαλικό φλοιό, στα βασικά γάγγλια και στο μεταιχμιακό σύστημα (Kaplan, Middleton, Urban, & Midgley, 2002).

Ντοπαμίνη (DA)

Συμμετέχει σε: Κύρια οδός ντοπαμίνης στον εγκέφαλο

στου εγκεφάλου το σύστημα επιβράβευσης, που δημιουργεί το αίσθημα ευχαρίστησης και λειτουργεί ως του εγκεφάλου το "αισθάνομαι καλά"
κίνητρο,
εθισμούς (Tortora & Derrickson, 2014).
συντονισμό των κινήσεων του σώματος (κινητικές λειτουργίες του σώματος)

Έχει την ικανότητα να δρα είτε ως ανασταλτικός είτε ως διεγερτικός νευροδιαβιβαστής, ανάλογα με τη συγκεκριμένη θέση στην οποία συνδέεται, και μπορεί να αλλάξει τις συναισθηματικές μας καταστάσεις.

Καθώς τα επίπεδα ντοπαμίνης αυξάνονται όταν συμμετέχουμε σε δραστηριότητες που μας φέρνουν ικανοποίηση και ευχαρίστηση, το πολύ υψηλό επίπεδο μπορεί να γίνει επιζήμιο για την υγεία μας. Δυσανάλογα υψηλότερα επίπεδα μπορεί να μας κάνουν να γίνουμε υπερδιεγερμένοι στο περιβάλλον μας ή να προκαλέσουν διαταραγμένη σκέψη, που είναι όλα χαρακτηριστικά της σχιζοφρένειας.

Δυσλειτουργία ντοπαμίνης εμπλέκεται σε ψυχιατρικές διαταραχές, όπως ο εθισμός στα ναρκωτικά, η σχιζοφρένεια, η νόσος του Πάρκινσον και η νόσος του Χάντινγκτον. (Niyonambaza et al, 2019). Για παράδειγμα, η νόσος του Πάρκινσον, η οποία είναι μια εκφυλιστική ασθένεια που οδηγεί σε τρόμο και βλάβες στην κινητική κίνηση, προκαλείται από την απώλεια των νευρώνων που παράγουν ντοπαμίνη στον εγκέφαλο.

Χαμηλά επίπεδα ντοπαμίνης συνδέονται με έλλειψη εστίασης, γνωστικά προβλήματα όπως π.χ μείωση μνήμης και μάθησης, καταναγκασμούς, εθισμός, και απώλεια ικανοποίησης σε προηγούμενες ευχάριστες δραστηριότητες. Αυτό μπορεί να έχει ένα ουσιαστικό αντίκτυπο στη συναισθηματική κατάσταση ενός ατόμου.

Νορεπινεφρίνη (NE)

Η νορεπινεφρίνη (ΝΕ) (επίσης γνωστή ως νοραδρεναλίνη) εμπλέκεται σε:

απόκριση μάχης ή φυγής - κινητοποίηση του σώματος και του εγκεφάλου για να αναλάβουν ενέργειες σε καταστάσεις κινδύνου και στρες (Johnson et al., 2011) (Schachter, 1957)
δημιουργία αίσθησης επείγοντος, υπερνικώντας τον φόβο.
αύξηση του καρδιακού ρυθμού και της αρτηριακής πίεσης (Summer & Bloor, 1984; Passetti, Dalley, O'Connel, Everett & Robbins, 2000)

Είναι επίσης μια ορμόνη όταν απελευθερώνεται από τα επινεφρίδια (McKenna & Lim, 2012).

Συναισθηματικά, αυτός ο νευροδιαβιβαστής στον εγκέφαλο σχετίζεται και με τα δύο κατάθλιψη, και άγχος. Σχεδόν όλες οι αγχώδεις διαταραχές περιλαμβάνουν υψηλά επίπεδα της νοραδρεναλίνης.

Καθώς η νοραδρεναλίνη είναι ο νευροδιαβιβαστής της διέγερσης, χαμηλά επίπεδα συνδέονται με κακή μνήμη, κατάθλιψη, επίπεδα εγρήγορσης κάτω από το μέσο όρο και ενδιαφέρον.

Επιπλέον, τα μέτρια υψηλά επίπεδα νοραδρεναλίνης προκαλούν δυσάρεστα συναισθήματα διέγερσης που επηρεάζουν έντονα τις σωματικές αλλαγές, εντείνουν το άγχος, μειώνουν τη συγκέντρωση και αυξάνουν το αντανακλαστικό ξαφνιασμού. Αυτό το σύστημα ξεκινά από τη θέση coeruleus, την πλευρική τετηγματική περιοχή που βρίσκεται στο εγκεφαλικό στέλεχος, στην οποία μέσω των αξονικών οδών προς τον φλοιό, φτάνει στο κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ).

Κουίζ

Νευροδιαβιβαστές – κουίζ

Προηγούμενο

Πίσω

Επόμενο