(…) είναι πλέον δυνατό να δούμε την προσοχή πολύ πιο συγκεκριμένα ως ένα σύστημα οργάνων, με τη δική του λειτουργική ανατομία και τη δική του εξέλιξη και ανάπτυξη. Αυτό το σύστημα μπορεί να αναλυθεί περαιτέρω σε τουλάχιστον τρία υποδίκτυα.
– Posner (2012:1-2)
Δεν υπάρχει ενιαία θέση στον εγκέφαλο που να είναι υπεύθυνη για την προσοχή. Η πιο δημοφιλής λογοτεχνία αναφέρεται συχνά στο formatio reticularis στο εγκεφαλικό στέλεχος, αλλά αυτό είναι ένας νευρομύθος (Churches 2017:47; Kolb & Whishaw 2021:66). Η προσοχή περιλαμβάνει πολλές φλοιώδεις και υποφλοιώδεις περιοχές στον εγκέφαλό μας, όπως φαίνεται στο Σχήμα 1. Αυτές οι περιοχές σχηματίζουν δίκτυα, καθεμία υπεύθυνη για μια διαφορετική πτυχή της προσοχής.
In 1949, Guiseppe Moruzzi and Horace Mongoun stimulated this area electrically in anesthetized cats. The stimulation produced a waking pattern of electrical activity in the cats’ cortices. The investigators concluded that the function of the reticular formation is to control sleeping and waking and to maintain “general arousal” or “consciousness”. As a result, the reticular formation came to be known as the reticular activating system. Damage to this area can result in permanent unconsciousness.
– Kolb & Whishaw (2021:66)
Ο Michael Posner (1998, 2012), ένας από τους κορυφαίους νευροεπιστήμονες στον κόσμο στο θέμα της προσοχής, διακρίνει τρία δίκτυα προσοχής. Κάθε ένα από αυτά τα δίκτυα είναι υπεύθυνο για διαφορετικές διαδικασίες προσοχής:
Λειτουργία Ειδοποίηση
Δομές του εγκεφάλου που ενεργοποιούνται:
Ρυθμιστής: Νορεπινεφρίνη
Λειτουργία Προσανατολισμός
Δομές του εγκεφάλου που ενεργοποιούνται:
Ρυθμιστής: Ακετυλοχολίνη
Λειτουργία Eπιτελική προσοχή
Δομές του εγκεφάλου που ενεργοποιούνται:
Ρυθμιστής: Ντοπαμίνη
Η ειδοποίηση, ο προσανατολισμός και ο εκτελεστικός έλεγχος θεωρείται ευρέως ότι είναι σχετικά ανεξάρτητες πτυχές της προσοχής που συνδέονται με διαχωρισμένες περιοχές του εγκεφάλου. Ωστόσο, οι μελέτες νευροαπεικόνισης δεν έχουν ακόμη εξετάσει στοιχεία για την ανατομική δυνατότητα διαχωρισμού αυτών των τριών πτυχών της προσοχής στα ίδια άτομα που εκτελούν την ίδια εργασία.
– Fan et al. (2005:471)
Αν και κάθε δίκτυο προσοχής έχει τη συγκεκριμένη λειτουργία του και περιλαμβάνει διαφορετικές δομές του εγκεφάλου και νευροδιαβιβαστές, αυτά τα τρία δίκτυα αλληλεπιδρούν μεταξύ τους για να υποστηρίξουν τη μάθηση (Callejas, Lupiánez & Tudela, 2004). Η μάθηση μπορεί να μειωθεί εάν κάποιο από αυτά είναι εκτός συγχρονισμού (Fan et al., 2009; Fan et al., 2005; Raz & Buhle, 2006). Η έλλειψη ύπνου (Mitru et al., 2002), οι δυσκολίες στον προσδιορισμό του τι είναι ουσιαστική πληροφορία και τι όχι ή η αδυναμία στην «αντίσταση» στους περισπασμούς (Levine, 2002) μπορεί να προκαλέσει προβλήματα με την προσοχή και τη μάθηση.
Ο Immordino-Yang (2011) διαπίστωσε ότι το εύρος προσοχής ενός ατόμου για ένα δεδομένο ερέθισμα σχετίζεται άμεσα με τον τύπο και το επίπεδο του συναισθήματος που βιώνει. Αυτό σημαίνει ότι όταν ενδιαφερόμαστε ή απολαμβάνουμε μια συγκεκριμένη κατάσταση, θα έχουμε κίνητρο να συνεχίσουμε τη δραστηριότητα και θα μαθαίνουμε γρηγορότερα και με λιγότερη αντίσταση από ό,τι θα κάναμε αν αντιμετωπίζαμε μια δυσάρεστη δραστηριότητα που μας έκανε να νιώσουμε άρρωστοι, βαριεστημένοι, φοβισμένοι, απογοητευμένοι ή απειλούμενοι.
– Tokuhama-Espinosa (2014:125)
Ο Donald Hebb (1949) αρχικά σκέφτηκε ότι τα περισσότερα δίκτυα για πολύπλοκες λειτουργίες, όπως η προσοχή, αναπτύχθηκαν κυρίως μέσω της εμπειρίας. Πρόσφατη έρευνα, ωστόσο, φαίνεται να δείχνει ότι αυτά τα δίκτυα προσοχής έχουν μια κοινή αρχιτεκτονική μεταξύ των ατόμων και επομένως πρέπει να κωδικοποιούνται στο DNA μας (Fan et al., 2001· Posner, 2011:25). Οι ατομικές διαφορές στην αποτελεσματικότητα των δικτύων προσοχής μπορούν να εξηγηθούν από τη γενετική παραλλαγή. Δεν είναι όλοι το ίδιο καλοί στο να εστιάζουν την προσοχή και δεν μπορούν όλοι να εστιάσουν την προσοχή τους σε πληροφορίες για τον ίδιο χρόνο. Ο Michael Posner έχει αναπτύξει ένα Τεστ Δικτύου Προσοχής για να εξετάσει τις διαφορές στα τρία δίκτυα προσοχής σε ενήλικες και παιδιά (Fan et al., 2002; Posner & Rothbart, 2005).
Greek 
English 
Polish 
Bulgarian 
Spanish 
Dutch